بررسی تبادلات گازی در ژنوتیپ های مختلف گندم (.Triticum aestivum L) در شرایط تنش خشکی

بررسی فاکتورهای روزنه ای و غیر روزنه ای محدود کننده فتوسنتز ممکن است در درک مبانی فیزیولوژیک مقاومت به خشکی موثر باشد. به منظور مطالعه پارامترهای گازی در ژنوتیپ های پیشرفته گندم دیم یک آزمایش مزرعه ای در سال 83-1382 در ایستگاه تحقیقات دیم قاملو در استان کردستان انجام شد. از یک طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با دو کرت اصلی(شرایط دیم و شرایط آبی)، 20 ژنوتیپ گندم دیم به عنوان کرت فرعی (19 لاین و ژنوتیپ پیشرفته همراه با شاهد سرداری) با سه تکرار استفاده شد. با استفاده از دستگاه IRGA و سطح برگ سنج تبادلات گازی (غلظت CO2 زیر روزنه، هدایت مزوفیلی، سرعت فتوسنتز، تعرق، کارآیی مصرف آب فتوسنتزی و هدایت مزوفیلی) و سطح برگ اندازه گیری شد. با استفاده از شاخص حساسیت به تنش(Stress Susceptibility Index) SSI ژنوتیپ های آزمایش به سه گروه مقاوم، حساس و متحمل نسبت به خشکی گروه بندی شدند. در شرایط دیم غیر از کارآیی مصرف آب کلیه پارامترهای گازی کاهش یافتند اما این کاهش در گروه مقاوم کمتر از حساس بود. به عنوان مثال کاهش فتوسنتز در گروه حساس 60 درصد بود در حالی که در گروه مقاوم 11 درصد بود. همچنین کاهش هدایت مزوفیلی در شرایط دیم نسبت به هدایت روزنه ای بیشتر بود (20 درصد بیشتر از هدایت روزنه ای). بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که در کاهش فتوسنتز در شرایط دیم اثر محدود کننده عوامل غیر روزنه ای بیشتر از عوامل روزنه ای است.